Red Toucan Records, RT 9347, 2013
Thomas Heberer - trumpet, quarter-tone trumpet
Achim Kaufmann - piano, prepared piano
Am Hang; Oscillator Dog; Baumhaus; Mâchoire; Neuntöner; Großer Onkel; Ohrschuft; Kleiner stromer; Kleimasker
Thomas Heberer - trumpet, quarter-tone trumpet
Achim Kaufmann - piano, prepared piano
Am Hang; Oscillator Dog; Baumhaus; Mâchoire; Neuntöner; Großer Onkel; Ohrschuft; Kleiner stromer; Kleimasker
english version below
Mimo długoletniej znajomości, edukacji i muzycznej współpracy - wyznaje pianista Achim Kaufmann - upłynęło aż 30 lat zanim zrealizowali z trębaczem Thomasem Hebererem swój pierwszy wspólny album. Znajdują się na nim pięć kompozycji autorstwa pianisty, trzy trębacza i jedna wspólna. Pojęcie “kompozycja” w tym kontekście, jedynie w części wyczerpuje to, z jaką formą mamy do czynienia, gdyż prekomponowany materiał sprawia wrażenie, jakby w sposób wielce spontaniczny był odnajdywany w przebiegu muzycznej narracji, zostawiającej muzykom znaczny margines swobody.
Gatunkowe umiejscowienie muzyki, z którą obcujemy na Knoten, również nie jest łatwe. Moglibyśmy doszukiwać się wpływu muzyki jazzowej poprzez harmonię i język improwizacji, zaś niewielki skład osobowy, akustyczne instrumentarium, wpółbrzmienia bliskie muzyce kameralnej.
Achim Kaufmann sam przyznaje, że niewątpliwy wpływ na jego muzykę mają tacy kompozytorzy, jak Messiaen, Bartók, Schönberg, Webern i Cage, którego Music of Changes "otworzyło mu oczy", podobnie jak twórczość Mortona Feldmana. Artysta wymienia również Klavierstück i Kontakte Stockhausena; Linea i Concerto for two pianos Luciana Berio, Allegro sostenuto Helmuta Lachenmanna i kompozycje György'ego Kurtága. Z równie wielką atencją i uwagą podchodzi do twórczości artystów, którzy adaptowali i transformowali język harmoniczny XX i XXI stulecia, takich jak Georg Graewe, Marilyn Crispell, Guus Janssen, a szczególnie Misha Mengelberg, który dla niego zawsze wydawał się być najbardziej wolny (freest), jak i nie mniej ważni: Herbie Nichols, Ellington, Monk, Ran Blake, Cecil Taylor, Andrew Hill.
Jak widać, muzyczne spektrum pianisty obejmuje większą część współczesnej historii jego instrumentu, a swoją grą w sposób twórczy łączy te bardzo nieraz odległe muzyczne światy. Pełen siły jednocześnie fascynuje szlachetną elegancją, wirtuozerią. Pianista prezentuje z imponującą przejrzystością mnogość figur, potężne basy, kaskady oktaw, wyrafinowane polimetrie, pieniące się arpeggia, subtelną grę rubato i punktualistyczne frazy. Operuje czystym, szerokim dźwiękiem i niezwykle rzadko spotykanym w progresywnej muzyce improwizowanej liryzmem. Zachwyca romantycznymi, impresyjnymi liniami i melodycznym zmysłem. To on niewątpliwie w tym duecie jest elementem tonizującym dla szalonych, abstrakcyjnych tekstur i atonalnych eksploracji trębacza. Znacznie rzadziej ma miejsce odwrotny zabieg, jak w Am Hang, gdy grany w kodzie wzruszający temat, jak z kompozycji Steve’a Lacy’ego, niknie w mgławicy dźwięków preparowanego fortepianu.
Słuchanie i rozmyślanie o grze Thomasa Heberera to dla mnie jak słuchanie ludzkiej mowy; głosek, artykulacji, akcentu, intonacji. Myślę wtedy o akustycznych następstwach jakie wymawiane głoski wywołują i reflektuję nad czasem, w którego ramach to wszystko ma miejsce. Dziecko ucząc się wypowiadać samogłoski, spółgłoski i sylaby, nieświadomie rozwija tą samą pamięć mechaniczną, co trębacz w procesie nauki gry na instrumencie. Gra na trąbce, jak mowa, jest ściśle związana z oddechem, ułożeniem języka, ruchem warg, żuchwy, szczęki, pracą strun głosowych, mięśni. W zależności od potrzeby i sposobu kształtowania dźwięku, trące, sprężone powietrze wydobywające się z instrumentu szumi i syczy jak wymawiane spółgłoski szczelinowe.
Heberer wykonuje krystalicznie partie unisono, dźwięki wentylowe (pedal tones), prezentuje oddech okrężny, multifonię, rozszczepia dźwięk (split tones) niczym w śpiewie alikwotowym, używa tłumika, szukając przestrzeni w dwunastostopniowej skali chromatycznej sięga po trąbkę ćwierćtonową, gra wirtuozowskie sola jak w Mâchoire. Nieodmiennie jego prezentacja pełna jest maestrii, humoru, dystansu, naturalnej propriocepcji, synchronizacji mechaniki ciała, myśli i wyobraźni.
Duet na Knoten prezentuje zrównoważoną strategię muzycznego oddychania - elastyczną formułę, w której kompozycja może występować w charakterze obiektu odnajdywanego, tworząc semantyczny węzeł, podczas gdy instrumentaliści wykonują swoje partie w sposób refleksyjny i na tyle bogaty, by powstała muzyka, której miękkość pozostaje intensywna, a wolność zdyscyplinowana.
***
Despite many years of knowing each other, education and musical collaboration with trumpeter Thomas Heberer - pianist Achim Kaufmann says – that 30 years have passed before they've released their first common album, which contains five pianist’s, three trumpeter's and one collectively created compositon. In this context the composition has a particular meaning; we are dealing here rather with mixture of improvisation and pre-composed material that situation is leaving considerable margin to the musicians giving an impression of composition as a found object in the course of musical narration.
Placing this music in a genre palette to which we might associate Knoten is also not an easy task. We might find influences of jazz and modern improvisational language, small group of acoustic instruments, intimate nature, harmonics is close to modern chamber music.
Achim Kaufmann admits that indubitable influence on his music have such composers as Messiaen, Bartók, Schoenberg, Webern and Cage of whom the Music of Changes "opened his eyes", as well as works of Morton Feldman. The artist also mentions Stockhausen's Klavierstück and Kontakte, Linea and the Concerto for two pianos by Luciano Berio, Helmut Lachenmann’s Allegro sostenuto and music by György Kurtág. With a reference and affection reaches works of an artists who have adapted and transformed harmonic language of the twentieth and twenty-first century, such as Georg Graewe, Marilyn Crispell, Guus Janssen, especially Misha Mengelberg, who always seemed to him to be the most free (freest) and not less important: Herbie Nichols, Ellington, Monk, Ran Blake, Cecil Taylor, Andrew Hill.
As we might see, the pianist's musical spectrum is stretched between most of the contemporary history of his instrument and his playing in a creative way fascinatingly with a noble elegance and virtuosity links very distant musical worlds. with impressive clarity presents multitude of figures, powerful bass, cascades of octaves, sophisticated polymeters, foaming arpeggios, subtle rubato playing and pointillistic phrases. Operates with a wide sound and extremely rare in progressive improvised music lyricism. Endows listener with a delightful romantic, impressionistic lines and melody, undoubtedly in this duo is a soothing element for trumpeter’s abstract textures and atonal explorations. Rarely that is reversed processing as in Am Hang, in the code of that piece in which trumpeter poignant phrases as from Steve Lacy’s compositions, disappearing in the nebula of prepared piano.
Listening and thinking about Thomas Heberer’s presentation is for me like listening to the story-telling, human voices, articulation, accent, intonation. Wondering about implications of sound and reflection on the time frames in which everything occurs. When child is learning how to speak vowels, consonants and syllables, unconsciously develops the same mechanical memory as a trumpeter in the process of learning how to play an instrument, even if it’s obvious it’s good to remind that playing trumpet is closely linked with the breath, placing the tongue, lip, jaw, muscles work. Depending on your needs shaping the sound, compressed air coming from the instrument friction hums and hisses as pronounced fricatives.
Heberer delivers crystal clear unison parts, valve sounds, pedal tones, presents a circular breathing, multiphonics, split tones, like he was almost an aliquot singer, using plunger, when looking for a cracks in the chromatic scale reaches quarter-tone trumpet. Invariably, his presentation is full of mastery, as his virtuosic interval leaps in Mâchoire, humor, distance, natural proprioception, synchronization between body mechanics mind and the imagination.
On Knoten this duo presents a balanced strategy of musical breathing - a flexible formula in which composition might be presented as creating a semantic node found object, while musicians perform their parts in a reflective and bold way bold enough to create music that is intense and soft, free and disciplined great achievement it is.
